Kuzey Hun Devleti (Çince: 北匈奴 pinyin: běi xiōng nú; M.S. 48 - 156), Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasında Kuzey topraklarını idare eden devlettir.
Hiung-nu, M.Ö. 46 yılında Ho-han-ye ve Çiçi kardeşler arasında Doğu Hiung-nu ve Batı Hiung-nu olmak üzere ikiye ayrıldı. Batı Hiung-nu'yu Çiçi Tanhu (郅支單于 zhìzhī dānyú), Doğu Hiung-nu'yu Ho-han-ye Tanhu (呼韓邪單于 hūhánxié dānyú) yönetti.
Ho-han-ye'nin ölümünden sonra Doğu Hiung-nu Panu (蒲奴單于 púnú dānyú) şenyu oldu. Fakat yeğeni Pi (比 bǐ) buna ittiraz ederek taht kavgası başlattı. M.S. 48 yılında Doğu Hiung-nu, Kuzey Hiung-nu ve Güney Hiung-nu olarak ikiye ayrılmıştır. Kuzey Hiung-nu'yu Panu, Güney Hiung-nu'yu Pi yönetmiştir.
Çin'e yakın bölgede bulunan Güney Hiung-nu Çin üstünlüğünü kabul ettiği halde, Baykal gölü ve çevresinde Kuzey Hiung-nu bağımsız kalmayı tercih etmişti. Ancak Çinliler Güney Hiung-nu'yu kışkırtarak Kuzey Hiung-nu'yu yıprattılar ve sonuçta güneyden gelen Güney Hiung-nu'nun hücumleri ile kuzeyden gelen Türk kavimlerinden Tiele'nin akınları arasında sıkıştırılıp batıya kaymıştır. Daha sonra bölgeyi hakim olan Sien-piler tarafından daha batıya itilmişti. Bu yüzden Hun İmparatorluğu'nun kökeni olduğu düşünülmektedir.
Çin, M.S. 216 yılında da Güney Hiung-nu'yu tamamen yok etti.
Literatürde meydana gelen karışıklık
Türk tarih literatüründe üç tane "Batı Hun İmparatorluğu" ismine rastlanmaktadır.
- 1. 16 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan "Batı Hun İmaparatorluğu"; Türkiye Cumhuriyeti'nin literatüründe, hiç bir zaman batıda kalmamış bu yönetim "Batı Hun" olarak adlandırılmakta ve Kuzey Hiung-nu'nun ilk tanhu'su olan Panu, Güney Hiung-nu'nun ilk tanhu'su olarak gösterilmektedir.
- 2. Asıl Batı Hiung-nu; Çiçi'nın yönettiği Batı Türkistan'ı kapsayan kısa ömürlü devlettir.
- 3. Avrupa'daki Hun İmparatorluğu da Batı Hun (Avrupa-Batı kastedilerek) olarak bazı kaynaklarda ifade edilmektedir
